Inskrypcje łacińskie w Krakowie / The Latin inscriptions : Ulice poza obrębem Plant

Piłsudskiego 12

Monumentis patriae naufragio ereptis

Pamiątkom ojczystym ocalonym z burzy dziejowej.

Napis na Muzeum im. Emeryka Hutten-Czapskiego, oddział Muzeum Narodowego w Krakowie. Pałacyk zbudowany w 1884 zakupił Emeryk Hutten-Czapski, kiedy w 1894 sprowadził się do Krakowa. Inskrypcja umieszczona została w roku 1896.

Retoryka 7

Ars longa vita brevis

Sztuka długa, życie krótkie.

Kamienica zbudowana w roku 1887, jest efektem projektu Teodora Talowskiego. Oprócz inskrypcji znajduje się kartusz z nazwiskiem projektanta oraz tarcza herbowa. Był to dom prywatny Talowskiego. Wypisane są na domu dwie sentencje łacińskie, jedna z nich to maksyma w pierwotnej wersji grecka, autorstwa Hipokratesa z Kos -
Ό βίος βραχύς, ή δέ τέχνη μακρή, jej łacińska wersja znajduje się w traktacie Seneki „De brevitate vitae” (L) [O krótkości życia].

Festina lente
Spiesz się powoli

Natomiast druga sentencja na tej kamienicy to ulubione powiedzenie cesarza rzymskiego Oktawiana Augusta, przytoczone przez Swetoniusza w „Żywotach cezarów” (De vita Caesarum, ks. II, 25, Divus Augustus – Boski August), z tym, że rzymski cesarz według Swetoniusza używał greckiej wersji: σπεύδε βραδέως, a „Festina lente” jest dokładnym łacińskim odpowiednikiem.

Retoryka 9

Faber est suae quisque fortunae

Każdy jest kowalem swojego losu.

Kamienica „Pod Osłem” z roku 1891, która przylega do dawnej kamienicy Talowskiego (Retoryka 7). Na fasadzie tejże budowli widoczna jest głowa osła. Motto to fragment zaginionego poematu Appiusza Klaudiusza Caecusa, konsula rzymskiego z roku 307 i 296 p. n. e. oraz słynnego cenzora z roku 312, również autora zbioru maksym.

Wenecja 1

Pax tibi Marce Evangelista meus

Pokój tobie Marku, mój Ewangelisto.

Kamienica zbudowana została w latach 1911-1912 w stylu modernistycznym, zwana także „Domem Weneckim”. Ponad drzwiami znajduje się mozaika uskrzydlonego lwa trzymającego otwartą księgę z powyższym napisem. Jest to motto Wenecji. Lew ze skrzydłami symbolizuje świętego Marka Ewangelistę oraz Wenecję. Zaś flaga Wenecji to skrzydlaty lew wraz z tradycyjną dla tego symbolu powyższą inskrypcją w otwartej księdze. Święty Marek jest patronem Wenecji, jego relikwie znajdują się tamże.

Karmelicka 19

Per angusta ad augusta

Do wzniosłych celów przez wąskie dróżki

Sentencja nad furtą Klasztoru i Kościoła Ojców Karmelitów „Na Piasku”, w Sanktuarium Matki Bożej Piaskowej Pani Krakowa. Budynek pochodzi z XIV wieku. Te cztery łacińskie słowa były inspiracją dla młodych ludzi przez stulecia.

Karmelicka 35

Si Deus nobiscum quis contra nos

Jeśli Bóg z nami, któż przeciw nam.

Kamienica „Pod Pająkiem” wzniesiona według projektu Talowskiego w 1889. Był to dom własny architekta. Budynek został wpisany do rejestru zabytków 17 maja 1968 pod numerem A-157. Na poziomie pierwszego piętra znajduje się manierystyczny wykusz z oknem ujętym w dwa pilastry, na których spoczywa belkowanie i gzyms. Na belkowaniu umieszczona jest ta łacińska maksyma, taka sama znajduje się na portalu bramy, prowadzącej na dziedziniec zamku na Wawelu oraz na kamienicy Zwierzyniecka 15. Urywek pochodzi z Listu do Rzymian (8,31) św. Pawła. Teodor Talowski 1857-1910, architekt, profesor uczelni technicznych w Krakowie i we Lwowie, zwany galicyjskim Gaudim, zaprojektował wiele obiektów na terenie Krakowa. Na niektórych kamienicach jego autorstwa elementem rozpoznawalnym są łacińskie sentencje znajdujące się na fasadach. Maksymy te nawiązują do literatury i filozofii antycznej.

Zwierzyniecka 15

Deus si nobiscum quis contra nos

Bóg jeśli z nami, któż przeciwko nam.

Jest to kolejna sentencja tego typu umieszczona na budynku (vide: Wzgórze Wawelskie i „Kamienica pod Pająkiem” przy Karmelickiej 35.) Pod łacińskim mottem widnieje data: 1912, natomiast architekt to: Adolf Szyszko-Bohusz (1883-1948) – jeden z najważniejszych architektów międzywojennej Polski. To jemu zawdzięczamy obecny wygląd wzgórza wawelskiego. Opracował również plany rekonstrukcji murów obronnych Krakowa.

Rynek Kleparski 15 / św. Filipa 16

Kamienica na rogu Rynku Kleparskiego 15 i św. Filipa 16, powstała prawdopodobnie ok. 1900 jako projekt i dzieło Józefa Gajewskiego. Jest to narożny, dwupiętrowy budynek, z narożnikiem zaakcentowanym szczytami i wieżyczką. Pod tym adresem znajdują się trzy sentencje: dwie łacińskie i jedna w języku starogreckim.

Rynek Kleparski 15

Per multis suis peregrinationibus rei aedificandi peritus

Poprzez liczne swoje podróże doświadczony w sztuce budowania.

Filipa 16

Amor patriae suprema lex esto.

Miłość do ojczyzny najwyższym prawem niech będzie

Νοΰς πάντα διεκόσμησεν [czytaj: Nus panta diekosmesen]

Rozum wszystko uporządkował.

Jedyna jak na razie sentencja grecka znaleziona na murach Krakowa.

Helclów 2, Dom Pomocy Społecznej

Na gzymsie I piętra znajduje się 5 inskrypcji, cytatów z Biblii.

Misericordes misericordiam consequentur. Mat.V.7

Miłosierni miłosierdzia dostąpią. Ewangelia św. Mateusza V, 7

Exaudita est oratio tua et elemosynae tuae commemoratae sunt in conspectu Dei. Ac. Ap. X. 31

Wysłuchana jest modlitwa twoja i o twoich jałmużnach wspomniano przed obliczem Boga. Dzieje Apostolskie X, 31

Estote misericordes. Luc. VI. 36

Bądźcie miłosierni. Ewangelia św. Łukasza VI,

Nomen eorum vivit in generationem et laudem sunt in eorum nuntiet ecclesia. Eccle XLIV. 14.15.
Sława ich żyje z pokolenia na pokolenie a chwałę ich głosi zgromadzenie.

Eklezjasta XLIV, 14.15.

Pauper et inops laudabunt nomen tuum. Psal. LXXIII. 21

Ubogi i nędzarz będą chwalić imię Twoje. Psalm LXXIII, 21

Radziwiłłowska 8 b

Vivos voco

Wzywam żywych

Napis ten umieszczano na starych dzwonach. Obecnie taki sam napis znajduje się na kartuszu fasady na pierwszym piętrze pod adresem Radziwiłłowska 8b, tuż za rogiem kamienicy pod numerem Radziwiłłowska 8.

Rakowicka 27 Uniwersytet Ekonomiczny

Ora et labora

Módl się i pracuj.