Wzgórze Wawelskie i Kanonicza

Dwie sentencje znajdują się na dziedzińcu wewnętrznym Wawelu, na portalach krużganków I piętra:

Respice finem 
Przewiduj koniec.

Jest to fragment starorzymskiej maksymy.

Exitus acta probat

Wynik czyny potwierdza.

Cytat Owidiusza z jego dzieła "Heroidy" (II, 85)

Si Deus nobiscum quis contra nos

Jeśli Bóg z nami, któż przeciw nam  

Napis znajduje się nad bramą wjazdową Zamku Królewskiego na dziedziniec arkadowy. Cytat pochodzi z Listu do Rzymian (8, 31) św. Pawła.

Domine, dilexisti decorem domus tu(a)e, non nobis Domine, non nobis, sed nomini tuo.

Panie, umiłowałeś majestat domu Twojego, nie nam Panie, nie nam, lecz imieniu Twojemu. 

Zdanie to jako fryz biegnie wokół bryły kaplicy Zygmuntowskiej znajdującej się pod złotą kopułą. Pierwsza część napisu: Domine, dilexisti decorem domus tuae fraza oparta na fragmencie psalmu 25,8, natomiast druga część inskrypcji zawiera fragment pierwszego wersetu psalmu 115,1, który w całości brzmi: Non nobis, Domine, sed nomini tuo da gloriam (Nie nam, Panie, lecz imieniu twojemu przydaj chwały). Wers ten był krótkim hymnem w języku łacińskim, używanym również jako modlitwa oraz wyraz pokory.

Corpora dormiunt, vigilant animae

Ciała śpią, dusze czuwają.

Inskrypcja wieńczy baldachim nad zejściem do krypty w Katedrze Wawelskiej. I nie jest to sentencja bezpodstawna, bo według legendy nocami katedrę nawiedzają trzy duchy. Wszystkie trzy zjawy wracają do swoich grobów o świcie. Nocami duchy snują się po katedrze, jęczą i błagają o modlitewne wsparcie.  

Exaltare super caelos Deus et super omnem terram gloria tua.

Bądź wywyższony nad niebiosa Boże i twoja chwała ponad całą ziemią.

Zdanie jest fragmentem psalmu 56, 6 a znajduje się na kartuszu bardzo wysoko umieszczonym na wieży zegarowej Katedry Wawelskiej, widoczny z podejścia od strony ulicy Kanoniczej.
Podejście na Wzgórze Wawelskie od strony ulicy Bernardyńskiej.  

Ulica Kanonicza

Kanonicza 25 

Nil est in homine melius bona mente

Nie ma w człowieku nic lepszego od dobrego umysłu.
Dom Jana Długosza pochodzi z XIV wieku, obecnie Uniwersytet Papieski Jana Pawła II.  Dom ten przebudowany został w duchu renesansowym, z tamtego okresu czasu pochodzi portal oraz umieszczony nad nim kamienny gzyms z tą łacińską maksymą. W II połowie XIX w. w parterowej narożnej izbie mieszkał i miał też pracownię rzeźbiarz Franciszek Wyspiański. Jego syn Stanisław, wielki poeta, dramaturg i malarz, w tym domu spędził dzieciństwo oraz lata szkolne. 

Kanonicza 21

Procul este profani
Trzymajcie się z dala niewtajemniczeni. 

Budynek zwany „Domem dziekańskim”, „Pałacem dziekanów”, „Dziekanką”. Piękna renesansowa rezydencja dziekanów kapituły krakowskiej wzniesiona w XVI w. Posiada niezwykle cenny manierystyczny portal z tym napisem na jego fryzie. Jest to cytat z „Eneidy” (ks. VI, wers 314) Wergiliusza. Były to słowa wypowiedziane przez Sybillę.

Kanonicza 22

Fraude perit virtus

Od oszustwa ginie cnota.

Budynek pochodzi z XV w., przebudowany w XVII. Obecnie pod tym adresem znajduje się restauracja „Pod Nosem”. Ponad trzema oknami na I piętrze znajdują się 3 sentencje, jedna z nich to: „Fraude perit virtus” (Od oszustwa ginie cnota) pochodzi z "Fasti" Owidiusza czyli Kalendarza poetyckiego (ks. II wers 227);

Nosce te ipsum

Poznaj samego siebie.

Budynek pochodzi z XV w., przebudowany w XVII. Obecnie pod tym adresem znajduje się restauracja „Pod Nosem”. Ponad trzema oknami na I piętrze znajdują się 3 sentencje, jedna z nich to: „Nosce te ipsum” (Poznaj samego siebie) to łacińskie dosłowne tłumaczenie sentencji starogreckiej: γνωθι σεαυτόν [czyt. gnothi seauton], maksyma ta widniała na frontonie świątyni Apolla w Delfach, następnie spopularyzowana przez Sokratesa. W obecnym łacińskim brzmieniu „Nosce te ipsum” przytoczył  Cyceron w traktacie „Tusculanae disputationes” (Rozprawy tuskulańskie) (I, 22, 52). 
Aurora musis amica

Jutrzenka przyjaciółką muz.

Budynek pochodzi z XV w., przebudowany w XVII. Obecnie pod tym adresem znajduje się restauracja „Pod Nosem”. Ponad trzema oknami na I piętrze znajdują się 3 sentencje, jedna z nich to: „Aurora musis amica” (Jutrzenka przyjaciółką muz). Pierwszy raz w łacińskiej wersji zdanie to zostało użyte jako tytuł dwuwiersza Jana Christeniusa (1599-1672).  

Kanonicza  16 

Mansuetioribus Camoenis

Łaskawym Muzom.

Kamienica z XV w., dawniej „Pod Motylem”, obecnie hotel „Copernicus”.  

Kanonicza 18

Nad oknami kamienicy znajduje się 7 sentencji pochodzących z dzieł: Owidiusza, Cycerona oraz Solona. Oto zbiór tych maksym:  
Operosū ē cūctis placere   
poprawnie: Operosum est cunctis placere

Trudno zadowolić wszystkich

Coscia mens rectio˜ aridet 

poprawnie: Conscia mens rectioni(s)  arridet

Świadomy słuszności umysł śmieje się.

Desperanda ne tentes 

Nie podejmuj wysiłku, gdy stracone nadzieje.  

Virtutis premiū gloria  

poprawnie: Virtutis premium gloria

Sława nagrodą dzielności

Perficienda aggredere  

Wszystko należy doprowadzić do końca

Virtus labore nitescit 

Dzielność od trudu błyszczy  
Durum alocu dis arceri 

poprawnie: Durum allocutum d(e)is arceri

Trudno powstrzymać się od zawezwania bogów. 

Kamienica pochodząca z XIV w. była pałacem biskupim. W XVI w. w budynku mieszkał Jan Andrzej Valentino, lekarz nadworny królowej Bony i króla Zygmunta Starego, był on nie tylko medykiem królewskim, ale także dworskim dyplomatą.  

Kanonicza 7

Dominus adiutor meus et protector meus

Pan wspiera mnie i chroni.

Kamienica „Pod Trzema Koronami” pochodzi z XIV w. Znajduje się tutaj portal o cechach gotycko-renesansowych ze zrekonstruowaną bramą, nad nim widnieje ten cytat, który jest wersetem z psalmu 17. Obecnie w budynku znajduje się Stowarzyszenie Pisarzy Polskich oraz trattoria „la Campana”.